Polynomiální aproximace metodou nejmenších čtverců

Použití interpolace, která byla popsána v předchozí kapitole je v některých případech nevhodné. Metoda nejmenších čtverců patří mezi metody aproximace funkce, při níž je f( x i ) MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqipv0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacIcacaWG4bWaaSbaaSqaaiaadMgaaeqaaOGaaiykaaaa@3A72@  funkce a { x i } MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqipv0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaai4EaiaadIhadaWgaaWcbaGaamyAaaqabaGccaGG9baaaa@3A2E@ , i =1,, n  MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqipv0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamyAaiaabccacaqG9aGaaGymaiaacYcacqWIMaYscaGGSaGaaeiiaiaad6gacaqGGaaaaa@3DD4@  posloupnost bodů neboli argumentů, v nichž jsme naměřili hodnoty funkce f(x) MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqipv0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacIcacaWG4bGaaiykaaaa@394E@ , které jsou obecně zatíženy chybami a koeficienty se volí z podmínky, aby součet čtverců rozdílů mezi funkcí f(x) MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqipv0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacIcacaWG4bGaaiykaaaa@394E@  a její aproximací na konečné množině bodů byl minimální. Předpokládáme, že chyby v různých bodech jsou na sobě navzájem nezávislé. Na rozdíl od interpolace nepožadujeme, aby všechny uzlové body byly navzájem různé. Funkci je tedy zadána tabulkou:

x i MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamiEamaaBaaaleaacaWGPbaabeaaaaa@3804@

x 0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamiEamaaBaaaleaacaaIWaaabeaaaaa@37D0@

x 1 MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamiEamaaBaaaleaacaaIXaaabeaaaaa@37D1@

x 2 MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamiEamaaBaaaleaacaaIYaaabeaaaaa@37D2@

x n1 MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamiEamaaBaaaleaacaWGUbGaeyOeI0IaaGymaaqabaaaaa@39B1@

x n MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamiEamaaBaaaleaacaWGUbaabeaaaaa@3809@

(1)

y i =f( x i ) MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aqatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamyEamaaBaaaleaacaWGPbaabeaakiabg2da9iaadAgacaGGOaGaamiEamaaBaaaleaacaWGPbaabeaakiaacMcaaaa@3D7B@

y 0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamyEamaaBaaaleaacaaIWaaabeaaaaa@37D1@

y 1 MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamyEamaaBaaaleaacaaIXaaabeaaaaa@37D2@

y 2 MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamyEamaaBaaaleaacaaIYaaabeaaaaa@37D3@

y n1 MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamyEamaaBaaaleaacaWGUbGaeyOeI0IaaGymaaqabaaaaa@39B2@

y n MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamyEamaaBaaaleaacaWGUbaabeaaaaa@380A@

 

Hledáme mnohočlen m MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqipv0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamyBaaaa@36FF@  -tého stupně, kde  m < n MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqipv0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaaeiiaiaad2gacaqGGaGaeyipaWJaaeiiaiaad6gaaaa@3ADF@ :

P m  (x)= a m x m + a m x m1 +  a 1 x +   a 0 = j=0 m a j x j MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqipv0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamiuamaaBaaaleaacaWGTbaabeaakiaabccacaGGOaGaamiEaiaacMcacqGH9aqpcaWGHbWaaSbaaSqaaiaad2gaaeqaaOGaamiEamaaCaaaleqabaGaamyBaaaakiabgUcaRiaadggadaWgaaWcbaGaamyBaaqabaGcdaWgaaWcbaGaeyOeI0IaaGymaaqabaGccaWG4bWaaWbaaSqabeaacaWGTbGaeyOeI0IaaGymaaaakiabgUcaRiablAciljaabccacaWGHbWaaSbaaSqaaiaaigdaaeqaaOGaamiEaiaabccacqGHRaWkcaqGGaGaaeiiaiaadggadaWgaaWcbaGaaGimaaqabaGccqGH9aqpdaaeWbqaaiaadggadaWgaaWcbaGaamOAaaqabaGccaWG4bWaaWbaaSqabeaacaWGQbaaaaqaaiaadQgacqGH9aqpcaaIWaaabaGaamyBaaqdcqGHris5aaaa@5DF7@

takový, aby součet čtverců odchylek mnohočlenu P m  (x) MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqipv0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamiuamaaBaaaleaacaWGTbaabeaakiaabccacaGGOaGaamiEaiaacMcaaaa@3B03@  funkce f(x) MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqipv0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacIcacaWG4bGaaiykaaaa@394E@  v uzlových bodech

S= i=0 n ( y i j=0 m a j x i j ) 2 = i=0 n j=0 m ( y i a j x i j ) 2 MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqipv0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaam4uaiabg2da9maaqahabaGaaiikaiaadMhadaWgaaWcbaGaamyAaaqabaGccqGHsisldaaeWbqaaiaadggadaWgaaWcbaGaamOAaaqabaGccaWG4bWaa0baaSqaaiaadMgaaeaacaWGQbaaaaqaaiaadQgacqGH9aqpcaaIWaaabaGaamyBaaqdcqGHris5aaWcbaGaamyAaiabg2da9iaaicdaaeaacaWGUbaaniabggHiLdGccaGGPaWaaWbaaSqabeaacaaIYaaaaOGaeyypa0ZaaabCaeaadaaeWbqaaiaacIcacaWG5bWaaSbaaSqaaiaadMgaaeqaaOGaeyOeI0IaamyyamaaBaaaleaacaWGQbaabeaakiaadIhadaqhaaWcbaGaamyAaaqaaiaadQgaaaaabaGaamOAaiabg2da9iaaicdaaeaacaWGTbaaniabggHiLdaaleaacaWGPbGaeyypa0JaaGimaaqaaiaad6gaa0GaeyyeIuoakiaacMcadaahaaWcbeqaaiaaikdaaaaaaa@654B@  byl nejmenší. Funkce S ( a 0 ,  a 1 , ,  a m ) MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqipv0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaam4uaiaabccacaGGOaGaamyyamaaBaaaleaacaaIWaaabeaakiaacYcacaqGGaGaamyyamaaBaaaleaacaaIXaaabeaakiaacYcacaqGGaGaeSOjGSKaaiilaiaabccacaWGHbWaaSbaaSqaaiaad2gaaeqaaOGaaiykaaaa@43B7@  má extrém (minimum) tam, kde všechny

S a k =0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqipv0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaWaaSaaaeaacqGHciITcaWGtbaabaGaeyOaIyRaamyyamaaBaaaleaacaWGRbaabeaaaaGccqGH9aqpcaaIWaaaaa@3D8D@           (k = 0, 1, , m) MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqipv0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaaiikaiaadUgacaqGGaGaaeypaiaabccacaaIWaGaaiilaiaabccacaaIXaGaaiilaiaabccacqWIMaYscaGGSaGaaeiiaiaad2gacaGGPaaaaa@41DE@

 

2 i=0 n [ j=0 m ( a j x i j y i ) ] x i k =0 MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqipv0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaaGOmamaadiaabaWaaabCaeaacaaMc8+aamqaaeaadaaeWbqaaiaacIcacaWGHbWaaSbaaSqaaiaadQgaaeqaaOGaamiEamaaDaaaleaacaWGPbaabaGaamOAaaaakiabgkHiTiaadMhadaWgaaWcbaGaamyAaaqabaaabaGaamOAaiabg2da9iaaicdaaeaacaWGTbaaniabggHiLdaakiaawUfaaaWcbaGaamyAaiabg2da9iaaicdaaeaacaWGUbaaniabggHiLdGccaGGPaaacaGLDbaacaWG4bWaa0baaSqaaiaadMgaaeaacaWGRbaaaOGaeyypa0JaaGimaaaa@5468@  odtud i=0 n y i x i k = i=0 n j=0 m x i j+k a j MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqipv0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaWaaabCaeaacaWG5bWaaSbaaSqaaiaadMgaaeqaaOGaamiEamaaDaaaleaacaWGPbaabaGaam4Aaaaakiabg2da9maaqahabaaaleaacaWGPbGaeyypa0JaaGimaaqaaiaad6gaa0GaeyyeIuoakmaaqahabaGaamiEamaaDaaaleaacaWGPbaabaGaamOAaiabgUcaRiaadUgaaaGccaWGHbWaaSbaaSqaaiaadQgaaeqaaaqaaiaadQgacqGH9aqpcaaIWaaabaGaamyBaaqdcqGHris5aaWcbaGaamyAaiabg2da9iaaicdaaeaacaWGUbaaniabggHiLdaaaa@54D3@                pro k = 0, 1, , m MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqipv0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaam4AaiaabccacaqG9aGaaeiiaiaaicdacaGGSaGaaeiiaiaaigdacaGGSaGaaeiiaiablAciljaacYcacaqGGaGaamyBaaaa@4085@ ; je to soustava normálních rovnic. Upravíme ji na tvar:

i=0 n y i x i k = j=0 m a j i=0 n x i j+k MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqipv0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaWaaabCaeaacaWG5bWaaSbaaSqaaiaadMgaaeqaaOGaamiEamaaDaaaleaacaWGPbaabaGaam4Aaaaakiabg2da9maaqahabaGaamyyamaaBaaaleaacaWGQbaabeaaaeaacaWGQbGaeyypa0JaaGimaaqaaiaad2gaa0GaeyyeIuoakmaaqahabaGaamiEamaaDaaaleaacaWGPbaabaGaamOAaiabgUcaRiaadUgaaaaabaGaamyAaiabg2da9iaaicdaaeaacaWGUbaaniabggHiLdaaleaacaWGPbGaeyypa0JaaGimaaqaaiaad6gaa0GaeyyeIuoaaaa@54BE@  pro k=0,,m MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqipv0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaam4Aaiabg2da9iaaicdacaGGSaGaeSOjGSKaaiilaiaad2gaaaa@3C31@  a označíme g jk = i=0 n x i j+k MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqipv0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaam4zamaaBaaaleaacaWGQbGaam4AaaqabaGccqGH9aqpdaaeWbqaaiaadIhadaqhaaWcbaGaamyAaaqaaiaadQgacqGHRaWkcaWGRbaaaaqaaiaadMgacqGH9aqpcaaIWaaabaGaamOBaaqdcqGHris5aaaa@44C5@  a ρ k = i=0 n y i x i k MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqipv0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaeqyWdi3aaSbaaSqaaiaadUgaaeqaaOGaeyypa0ZaaabCaeaacaWG5bWaaSbaaSqaaiaadMgaaeqaaOGaamiEamaaDaaaleaacaWGPbaabaGaam4AaaaaaeaacaWGPbGaeyypa0JaaGimaaqaaiaad6gaa0GaeyyeIuoaaaa@44FB@

Výsledný tvar soustavy:

j=0 m g jk a j = ρ k MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqipv0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaWaaabCaeaacaWGNbWaaSbaaSqaaiaadQgacaWGRbaabeaakiaadggadaWgaaWcbaGaamOAaaqabaaabaGaamOAaiabg2da9iaaicdaaeaacaWGTbaaniabggHiLdGccqGH9aqpcqaHbpGCdaWgaaWcbaGaam4Aaaqabaaaaa@44D3@

Řešením této soustavy získáme hledané koeficienty mnohočlenu P m  (x)= j=0 m a j x j MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqipv0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamiuamaaBaaaleaacaWGTbaabeaakiaabccacaGGOaGaamiEaiaacMcacqGH9aqpdaaeWbqaaiaadggadaWgaaWcbaGaamOAaaqabaGccaWG4bWaaWbaaSqabeaacaWGQbaaaaqaaiaadQgacqGH9aqpcaaIWaaabaGaamyBaaqdcqGHris5aaaa@4605@ . Této aproximace lze pak užít nejen v bodech { x i } MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqipv0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaai4EaiaadIhadaWgaaWcbaGaamyAaaqabaGccaGG9baaaa@3A2E@ , ale také v jiných bodech x MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqipv0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamiEaaaa@370A@  pro výpočet funkční hodnoty.

Pomocí maticového počtu lze dokázat, že problém nejmenších čtverců, a tedy i soustava , má jediné řešení.

Řešení normálních rovnic pro malé hodnoty m MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqipv0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamyBaiaaykW7aaa@388A@   (m<6) MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqipv0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaaiikaiaad2gacqGH8aapcaaI2aGaaiykaaaa@3A1C@  poskytuje velmi dobré aproximace. Avšak čím větší hodnoty m MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqipv0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamyBaiaaykW7aaa@388A@  zvolíme, tím horší aproximace řešením normálních rovnic získáme. Volba stupně polynomu m MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqipv0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamyBaiaaykW7aaa@388A@  (stupeň aproximujícího polynomu), je ve většině případů založena na znalosti fyzikální podstaty řešeného problému, tedy na znalosti teoretického očekávaného průběhu.

Příklad 1.

Metodou nejmenších čtverců nalezněte mnohočlen druhého stupně pro funkci zadanou tabulkou:

x i MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamiEamaaBaaaleaacaWGPbaabeaaaaa@3804@

0,549

0,805

1,129

2,439

3,159

y i =f( x i ) MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aqatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamyEamaaBaaaleaacaWGPbaabeaakiabg2da9iaadAgacaGGOaGaamiEamaaBaaaleaacaWGPbaabeaakiaacMcaaaa@3D7B@

-0,784

-0,989

-0,981

1,073

3,659

Řešení:

Metoda nejmenších čtverců a Excel Matlab, Maple a Mathematica

Příklad 2.

Jsou dány empirické hodnoty:

x i MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamiEamaaBaaaleaacaWGPbaabeaaaaa@3804@

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

y i =f( x i ) MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aqatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamyEamaaBaaaleaacaWGPbaabeaakiabg2da9iaadAgacaGGOaGaamiEamaaBaaaleaacaWGPbaabeaakiaacMcaaaa@3D7B@

5,1234

5,3057

5,5687

5,9378

6,4370

7,0978

7,9493

9,0253

10,3627

Nalezněte nejlepší aproximaci funkce f(x) MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aqatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamOzaiaacIcacaWG4bGaaiykaaaa@392F@

V aplikaci Excel získáme výsledek:

y = 0,9988  x 4  + 2,9899  x 3  + 2,0172  x 2  + 0,9920 x + 5,0010 MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamyEaiaabccacqGH9aqpcaqGGaGaaGimaiaacYcacaaI5aGaaGyoaiaaiIdacaaI4aGaaeiiaiaadIhadaahaaWcbeqaaiaaisdaaaGccaqGGaGaey4kaSIaaeiiaiaaikdacaGGSaGaaGyoaiaaiIdacaaI5aGaaGyoaiaabccacaWG4bWaaWbaaSqabeaacaaIZaaaaOGaaeiiaiabgUcaRiaabccacaaIYaGaaiilaiaaicdacaaIXaGaaG4naiaaikdacaqGGaGaamiEamaaCaaaleqabaGaaGOmaaaakiaabccacqGHRaWkcaqGGaGaaGimaiaacYcacaaI5aGaaGyoaiaaikdacaaIWaGaaeiiaiaadIhacaqGGaGaey4kaSIaaeiiaiaaiwdacaGGSaGaaGimaiaaicdacaaIXaGaaGimaaaa@613A@

Pozn. k postupu:

Vložit > Graf >

Graf > Přidat spojnici trendu >

Použijeme-li funkci MatLab: polyfit, pak po zadání dat x i , y i MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aqatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamiEamaaBaaaleaacaWGPbaabeaakiaacYcacaWG5bWaaSbaaSqaaiaadMgaaeqaaaaa@3AD7@  získáme výsledek:

>> x=[0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9];

>> y=[5.1234 5.3057 5.5687 5.9378 6.437 7.0978 7.9493 9.0253 10.3627];

>> p = polyfit(x,y,4)

 

p =

 

    0.9988    2.9899    2.0172    0.9920    5.0010

 

>> 

Tedy výsledný polynom je:

y = 0,9988  x 4  + 2,9899  x 3  + 2,0172  x 2  + 0,9920 x + 5,0010 MathType@MTEF@5@5@+=feaafiart1ev1aaatCvAUfeBSjuyZL2yd9gzLbvyNv2CaerbuLwBLnhiov2DGi1BTfMBaeXatLxBI9gBaerbd9wDYLwzYbItLDharqqtubsr4rNCHbGeaGqiVu0Je9sqqrpepC0xbbL8F4rqqrFfpeea0xe9Lq=Jc9vqaqpepm0xbba9pwe9Q8fs0=yqaqpepae9pg0FirpepeKkFr0xfr=xfr=xb9adbaqaaeGaciGaaiaabeqaamaabaabaaGcbaGaamyEaiaabccacqGH9aqpcaqGGaGaaGimaiaacYcacaaI5aGaaGyoaiaaiIdacaaI4aGaaeiiaiaadIhadaahaaWcbeqaaiaaisdaaaGccaqGGaGaey4kaSIaaeiiaiaaikdacaGGSaGaaGyoaiaaiIdacaaI5aGaaGyoaiaabccacaWG4bWaaWbaaSqabeaacaaIZaaaaOGaaeiiaiabgUcaRiaabccacaaIYaGaaiilaiaaicdacaaIXaGaaG4naiaaikdacaqGGaGaamiEamaaCaaaleqabaGaaGOmaaaakiaabccacqGHRaWkcaqGGaGaaGimaiaacYcacaaI5aGaaGyoaiaaikdacaaIWaGaaeiiaiaadIhacaqGGaGaey4kaSIaaeiiaiaaiwdacaGGSaGaaGimaiaaicdacaaIXaGaaGimaaaa@613A@

a je zcela shodný s polynomem získaným z aplikace Excel